addonnàre , vrb Definizione
fàere a unu, o una cosa, de si ndhe pòdere serbire, fàere cambiare su cumportamentu a manera chi pòngiat mente, chi si lessat pigare comente bolet s'àteru
Sinonimi e contrari
ammarchidare,
ammasedae,
ammodhiae,
domai
Frasi
si ti giompo già ti fato addonnare!…◊ già mi est costadu a l'addonnare, cussu cristianu!…
2.
custa bértula est tètera ca est noa: su tempus sempremmai l'at a addonnare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apprivoiser,
domestiquer
Inglese
to domesticate,
to soften
Spagnolo
domesticar,
ablandar
Italiano
addomesticare,
ammorbidire
Tedesco
zähmen,
mildern.
ammaltitzàre , vrb rfl: ammaltutzare,
ammartitzare Definizione
fàere a unu martitzu, a papinu, tropu modhe, nau de pane, biscotos e cosas deasi candho suspint abba, late o binu a tropu; fàere essire in matéria una fruschedha ponendhodhi impacos / a. una bua, una fruschedha = pònnere impacu a manera chi essat martzida bene, si crebet de ndh'essire sa malesa
Sinonimi e contrari
abbambagare,
abbungiare,
aciupae,
imbibbiri,
irmedhecae,
spuentai,
suspiri
Frasi
su pane si est ammartitzadu ca l'as ifustu a tropu ◊ sa minestra si la sighis a lassare si che ammartitzat ◊ sos iscarpones si ammaltutzeint, no tratenzeint s'abba e mi fateint ilfúndhere sos peuncos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramollir,
tremper avec excès
Inglese
to soften,
to soak excessively
Spagnolo
empapar,
remojar
Italiano
rammollire,
inzuppare eccessivaménte,
macerare
Tedesco
aufweichen.
ammarchidàre , vrb: marchidare Definizione
si narat de frutu bodhiu no bene bene lómpiu (pira, pirastu, superba, melaghidòngia) e lassau a lòmpere in domo, candho cumènciat a èssere bonu a papare: coment'e fàere a marcos (de pistadura), in su sensu de essire modhe de papare; nau de persona, abbasciare sa severidade, is pretesas, pònnere mente
Sinonimi e contrari
abbambagare,
ammodhiae
Frasi
sa pira de zerru est bona candho comintzat a ammarchidare ◊ sa superba candho ammàrchidat si faghet e càmbiat colore
2.
as a bídere chi za ammàrchidas si benis in manos mias! ◊ su tempus ammàrchidat a totugantos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
assouplir,
amollir
Inglese
to soften
Spagnolo
ablandar
Italiano
ammorbidire
Tedesco
erweichen.
ammodhiàe, ammodhiài , vrb: ammodhiari,
ammodhicare,
ammodhigare Definizione
essire o fàere essire modhe una cosa, fàere pèrdere sa duresa, fàere pèrdere fortza, fàere sentire làstima, piedade, amore; betare a mesu de s'abba, pònnere in abba meda, o àteru deasi, isciúndhere meda; suíghere meda sa pasta po essire su pane bene pesau; allentare, lassare andhare una cosa chi si portat tirandho o tirada
Sinonimi e contrari
abblandai,
ammarchidare,
ammasedae,
arremodhai
/
atiernare
/
abbutzare 1,
aciufae,
afoxai,
impigliai,
impogiare,
infoxai
/
apungiai
/
alfusciai,
ammollai,
rèndhere 1
| ctr.
indurae,
intostai,
intostoinare
/
bocare
Modi di dire
csn:
ammodhigàresi de su risu = abbadherigàresi de su ríere a meda, no si rèzere de su risu; ammodhigàresi de su dolore = dimajai; ammodhiai is dentis = acorriare; ammodhiai su coru = tènnere dolu, fàghere proare dolu, impudu e gai; ammodhigare a mata (o fintzas solu "ammodhigare" faedhendhe de su andhare de su corpus) = fàghere su ledàmine modhe, fintzas a iscurrentza
Frasi
su zuncu sicu si ammódhigat in s'abba ◊ cheret chi sas abbas ammódhighent sa terra pro l'arare ◊ su corru s'iscaldit in sa furrera pro l'ammodhigare ◊ cussa cosa de cantu est sica mancu coghindhe bi ammódhigat!
2.
si ammodhicabat ca no resessiat a isòrbere su tropeju ◊ su predicadori a boxi manna su coru ammódhiat de su pecadori (S.A.Spano)◊ seu totu ammodhiau a cambas ca seu timendi ◊ po ti donai vantu, ammodhiadha s'ischina! ◊ trinta meses pretzisos de presone mi l'at fatu su coro ammodhigare!…(B.Falconi)◊ sa timoria de mòrrere no li at ammodhicau sa malesa ◊ sa pruna crua ammódhiat is dentis ◊ cudhe pariat un'amoratu e a issas si lis fit amodhicanne su sentitu ◊ si no mànigo mi ammódhigo dae su fàmine!
3.
che at ammodhigadu s'anca in su ludu ◊ ammodhigachela, sa robba, pro che li andhare sa muga samunendhe!
4.
fiant cun cudha manta a chini tiràt e a chini ammodhiàt, ariseu!
Etimo
ltn.
ad mollicare
Traduzioni
Francese
assouplir,
amollir,
détremper,
submerger
Inglese
to soften,
to put to soak,
to submerge
Spagnolo
ablandar,
enternecer,
remojar
Italiano
ammorbidire,
intenerire,
immèrgere,
sommèrgere
Tedesco
erweichen,
besänftigen,
tauchen,
unter Wasser setzen.
arremodhài, arremodhàre , vrb: arremodhiai,
arremollare,
remodhai Definizione
fàere essire modhe una cosa; pònnere una cosa a modhe in abba o in àteru, torrare modhe; fàere provare dolu, cumpassione, tènnere làstima
Sinonimi e contrari
ammaltitzare,
ammodhiae
| ctr.
assutare,
intostare
Frasi
su pani cotu si ponit in d-unu canistedhu e s'imbussat poita si depit arremodhai
2.
su cantu tristu arremódhiat su coru (P.De Magistris)
Traduzioni
Francese
ramollir
Inglese
to soften
Spagnolo
ablandar,
remojar
Italiano
rammollire
Tedesco
erweichen.
internèssiri , vrb Definizione
fai tiernu, ammodhigare o fàere ammodhigare su coro; fàere cumpassione, àere o sentire làstima po s'àteru
Sinonimi e contrari
atiernare
Etimo
spn.
enternecer
Traduzioni
Francese
attendrir
Inglese
to soften
Spagnolo
enternecer
Italiano
intenerire
Tedesco
erweichen.